Tại sao tập luyện quá sức có thể gây đột tử?
Người mắc bệnh tim mạch mà không biết tập luyện quá sức có thể ngưng tim, đột tử nếu không được cấp cứu kịp thời.
Ngày 28/10, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, khuyến cáo như trên, thêm rằng đột quỵ rất dễ xảy ra ở người bệnh cơ tim phì đại hoặc bệnh mạch vành. Tập cường độ cao mà không có chuyên gia hướng dẫn cũng có nguy cơ đau tim, rối loạn nhịp, đột tử.
Phó giáo sư Vinh lý giải khi tập luyện cường độ cao, tim đập nhanh, bơm máu mạnh hơn, cần nhiều oxy hơn bình thường. Người bệnh mạch vành do xơ vữa mạch máu, khi có stress (áp lực) lên thành mạch có thể làm bong tróc mảng xơ vữa trôi trong lòng mạch rồi dừng ở tim, não gây tắc nghẽn những mạch máu này dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Với người có bệnh tim tiềm ẩn, vận động quá sức dễ ảnh hưởng đến cơ tim khiến tim đập nhanh và hoạt động co bóp của tim hỗn loạn.
Dùng steroid và các loại thuốc tăng cường hiệu suất để thúc đẩy tăng cơ cũng rất nguy hiểm, theo phó giáo sư Vinh. Lý do là những chất này thường có tác dụng phụ gây tăng huyết áp, tăng mỡ máu, phì đại cơ tim, từ đó tăng nguy cơ đột quỵ tim.
Đơn cử nam thanh niên 20 tuổi, thở dốc, hụt hơi, xây xẩm sau ba ngày nỗ lực tập gym để tham gia giải cử tạ. ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bệnh nhân mắc bệnh cơ tim phì đại do di truyền. Vận động quá sức làm cho nhịp tim không đều, hệ thống điện của tim bị mất kiểm soát. May mắn anh được sơ cứu đúng cách, đến viện kịp thời nên chưa xảy ra biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân được bác sĩ tư vấn cách tập luyện phù hợp thể trạng, tái khám sau xuất viện nhằm phát hiện sớm bất thường.
"Nếu kiểm soát tốt bệnh tim và tập thể dục đúng cách, khả năng xảy ra biến chứng tim mạch thấp", Phó giáo sư Vinh nói, thêm rằng tỷ lệ 0,3-2 lần/100.000 người.
Bác sĩ Kiều lưu ý người tập thể dục thể thao thực hiện những điều dưới đây để đảm bảo an toàn, phòng ngừa đột tử.
Kiểm tra tim mạch cơ bản tại bệnh viện, gồm điện tâm đồ ECG, xét nghiệm gắng sức, siêu âm tim, kiểm tra tiền sử gia đình. Trong đó điện tâm đồ ECG giúp bác sĩ xem xét hoạt động điện của tim khi nghỉ ngơi, chẩn đoán bất thường về cấu trúc và nhịp tim.
Tham khảo ý kiến bác sĩ về bài tập phù hợp. Người có tiền sử bệnh tim, nhồi máu cơ tim hoặc các bệnh mạn tính như cơ xương khớp, suy thận, đái tháo đường... nên tham vấn bác sĩ về hình thức và cường độ tập luyện. Nên nghỉ 1-2 ngày mỗi tuần để cơ thể phục hồi. Tránh tập quá sức vì có thể gây kiệt sức, chấn thương.
Khởi động đúng cách làm nóng cơ thể, cơ bắp có sự chuẩn bị tốt cho buổi tập chính, đồng thời thúc đẩy hệ tuần hoàn bơm máu giàu oxy đến khắp cơ thể. Sau khi tập luyện, hãy dành 10-15 phút tập yoga hoặc kéo giãn để tăng tốc độ phục hồi và khả năng vận động.
Không tập lúc quá đói hoặc quá no. Tập luyện lúc đói dễ bị hạ đường huyết, còn tập khi quá no có thể khiến lượng máu tập trung vào hệ thống tiêu hóa. Thể tích dạ dày tăng lên, chèn ép cơ hoành, hạn chế cung cấp đủ oxy cho tim, não, dẫn đến ngất xỉu.
Lắng nghe cơ thể. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đau ngực, khó thở, choáng váng, vã mồ hôi... hãy ngừng tập ngay. Sau khi nghỉ 15-30 phút mà triệu chứng không giảm, nên đến bệnh viện kiểm tra.
Chuẩn bị thiết bị y tế cần thiết. Mang theo máy đo huyết áp, nhịp tim, máy khử rung tim ngoài tự động (AED), thuốc ngậm nitrat... giúp người tập theo dõi sức khỏe tim mạch, tăng cơ hội sống sót nếu xảy ra biến cố.
Song song với tập thể dục, cần xây dựng chế độ ăn lành mạnh, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc, tránh stress... để nâng cao sức khỏe tổng thể.
