Suy hô hấp có nguy hiểm?
Tôi khám sức khỏe tổng quát cuối năm, phát hiện mắc bệnh suy hô hấp mạn tính. Tình trạng này có nguy hiểm không, điều trị thế nào? (Hải Anh, TP HCM)
Trả lời:
Suy hô hấp xảy ra khi hệ hô hấp không thể thực hiện đầy đủ một hoặc cả hai chức năng cung cấp oxy, loại bỏ carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Tình trạng này làm thiếu oxy đến các cơ quan, tích tụ carbon dioxide trong máu, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, tử vong.
Dựa trên phân tích khí máu động mạch, tình trạng này chia thành hai loại là suy hô hấp giảm oxy máu (suy hô hấp loại một) và suy hô hấp tăng carbon dioxide máu (suy hô hấp loại hai). Nếu dựa trên thời gian xuất hiện, bệnh còn được chia thành cấp tính và mạn tính.
Suy hô hấp cấp tính đặc trưng bởi rối loạn thăng bằng kiềm toan (mất cân bằng các chỉ số pH máu, PaCO2 trong cơ thể, thường tiến triển nhanh trong vài phút hoặc vài giờ. Người bệnh suy hô hấp có nguy cơ tử vong cao nếu không cấp cứu kịp thời.
Suy hô hấp mạn tính có thể tiến triển trong vài ngày hoặc lâu hơn, cho phép cơ thể có thời gian thích nghi. Người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng như mệt mỏi, giảm tập trung, đau đầu, khó thở khi gắng sức hoặc liên tục, ngón tay dùi trống, tím môi, phù hai chân, chán ăn... Tình trạng nặng hơn, người bệnh ngủ gà (buồn ngủ và ngủ bất thường) rối loạn ý thức hoặc hôn mê.
Một số dấu hiệu khác gợi ý suy hô hấp mạn tính như đa hồng cầu (tăng sản xuất hồng cầu để bù đắp thiếu oxy) hoặc tâm phế mạn (biến chứng suy tim do suy hô hấp mạn tính).
Bạn được chẩn đoán suy hô hấp mạn tính nên tuân thủ điều trị tại chuyên khoa hô hấp hoặc nội tổng hợp. Nếu bạn tự ý dừng điều trị có nguy cơ cao suy hô hấp cấp tính trên nền mạn tính, nguy hiểm tính mạng.
Để chẩn đoán chính xác suy hô hấp, sau khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp và đánh giá bệnh nền đồng mắc (nếu có). Ví dụ như xét nghiệm khí máu động mạch, chụp X-quang ngực hoặc chụp cắt lớp điện toán đa lát cắt (MSCT) ngực, đo chức năng hô hấp, đo khí NO trong hơi thở ra, đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch, nội soi phế quản ống mềm, đo đa ký hô hấp, đo điện tim, siêu âm tim... Máy chụp X-quang kỹ thuật số treo trần cao cấp, chụp CT 768 lát cắt hoặc 1975 lát cắt, hệ thống nội soi phế quản bằng ống mềm Olympus Evis Exera III CV-190 giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường đường hô hấp.
Tùy tình trạng bệnh, cơ địa và bệnh nền kèm theo, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Phần lớn các trường hợp suy hô hấp mạn tính có thể được điều trị tại nhà bằng liệu pháp bổ sung oxy, kết hợp dùng thuốc kiểm soát tốt bệnh nền. Ngoài ra, vật lý trị liệu hô hấp và chế độ dinh dưỡng khoa học có tác dụng hỗ trợ cải thiện chức năng hô hấp của người bệnh.
Người bệnh suy hô hấp nên tránh làm việc nặng hoặc hoạt động gắng sức, giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc. Bệnh nhân nên tránh xa khói thuốc lá, hạn chế rượu bia, chất kích thích, kiểm soát các bệnh nền đồng mắc.
Tiêm vaccine cúm, phế cầu và ho gà để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm phổi, viêm đường hô hấp trên. Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh lý, từ đó điều trị kịp thời, góp phần giảm nguy cơ biến chứng suy hô hấp cấp hoặc mạn tính sau này.
