Vì sao bạn tỉnh giấc cùng thời điểm mỗi đêm?
Tiếng ồn, nhiệt độ phòng, căng thẳng, bệnh tật, thiết bị điện tử có thể gây thức giấc cùng một giờ ban đêm.
Cơ thể có những cơ chế để điều chỉnh nhịp điệu giấc ngủ, gọi là nhịp sinh học. Sự gián đoạn của chức năng này có thể khiến bạn thức giấc đột ngột. Thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi đêm có thể do nhiều nguyên nhân.
Thời gian ngủ
Thức dậy cùng một lúc vào buổi sáng hoặc cùng một lúc vào giữa đêm có thể do bạn đi ngủ gần như cùng giờ mỗi đêm. Ví dụ, người luôn đi ngủ lúc 22h, cơ thể tự nhiên thức dậy sau 6 tiếng thì có xu hướng tỉnh giấc lúc 4h.
Nhiều người thức dậy cùng một lúc mỗi đêm thậm chí không nhận ra điều đó. Điều này là bởi có một giai đoạn giữa giấc ngủ và trạng thái tỉnh táo, khi đó bạn có thể không hoàn toàn nhận thức được những gì đang xảy ra xung quanh mình. Trong những trường hợp như vậy, một người có thể thức dậy, trở mình liên tục và ngủ lại. Trong một lần thức dậy ngắn cũng khiến người đó muốn ngủ lại.
Nhịp sinh học
Nhịp sinh học là "chiếc đồng hồ" bên trong cơ thể điều chỉnh chu kỳ ngủ - thức. Nó hoạt động theo chu kỳ 24 giờ, được điều chỉnh bởi một phần của não ở trước vùng dưới đồi gọi là nhân trên chéo thị. Ngoài việc ảnh hưởng đến các kiểu ngủ - thức, nhịp sinh học còn duy trì nhiệt độ cơ thể cốt lõi, giải phóng các hormone điều chỉnh sự tăng trưởng, trao đổi chất và tuần hoàn. Nhịp sinh học phần lớn được đồng bộ với bình minh và hoàng hôn. Lúc bình minh, ánh sáng đi qua lớp da trong mờ của mí mắt sẽ kích hoạt những thay đổi sinh học khiến bạn thức giấc.
Mất ngủ do căng thẳng
Căng thẳng là yếu tố chính gây mất ngủ và có thể thức dậy giữa đêm, một phần còn do huyết áp tăng. Điều này phổ biến ở người mắc chứng rối loạn lo âu, trong đó mức độ căng thẳng có thể duy trì ở mức cao liên tục. Huyết áp tăng đột biến trong khi ngủ, gọi là tăng huyết áp nội tiết tố, có khả năng gây ra một loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến giấc ngủ, bao gồm nhịp tim nhanh, buồn tiểu đột ngột và ngưng thở khi ngủ.
Tiểu đêm
Tiểu đêm chỉ tình trạng đi tiểu vào ban đêm, đôi khi liên tục. Nguyên nhân có thể do tiểu đường, phì đại tuyến tiền liệt, bàng quang tăng hoạt, huyết áp cao, uống quá nhiều nước, ngưng thở khi ngủ, suy tim... Tiểu đêm kéo dài có thể là dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng cần được điều trị và không nên bỏ qua.
Các vấn đề về tiêu hóa
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), thoát vị khe thực quản và viêm dạ dày có thể gây thức giấc thường xuyên vào ban đêm do tư thế của cơ thể và đầu. Ở người thoát vị khe thực quản, ngủ nghiêng người và co đầu gối về phía ngực dễ khiến thực quản (ống dẫn thức ăn) phình vào khoang ngực, gây ra trào ngược. Người bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và viêm dạ dày, nằm ngửa, đầu thấp có thể khiến axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ợ nóng.
Lão hóa
Một số thay đổi xảy ra trong cả cấu trúc giấc ngủ và thời gian ngủ trong suốt cuộc đời. Lão hóa có liên quan đến giảm độ nhạy cảm của nhân trên chéo thị, nơi điều chỉnh nhịp sinh học, dẫn đến thức giấc vào ban đêm. Người lớn tuổi có nguy cơ mắc các rối loạn giấc ngủ cao hơn, bao gồm mất ngủ, ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên và rối loạn nhịp sinh học.
Những thay đổi về cấu trúc đường hô hấp trên và sự gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh hô hấp khi già đi có thể góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm ngưng thở khi ngủ.
Nhiệt độ, môi trường
Tiếng ồn từ môi trường là nguyên nhân phổ biến khiến thức giấc giữa đêm. Ví dụ, tiếng xe lửa chạy qua cùng một giờ mỗi đêm có thể khiến bạn thức giấc mà không hay biết. Ngay cả máy sưởi và máy điều hòa bật tắt liên tục cũng có thể làm xáo trộn giấc ngủ.
Vào mùa đông, nhiệt độ có thể giảm dần, khiến một người thức giấc giữa đêm để đắp chăn. Điều ngược lại có thể xảy ra nếu bạn đắp một chiếc chăn dày và có thói quen đạp tung chăn mỗi đêm.
