Tiềm năng điều trị ung thư từ thuốc chống trầm cảm
Các nhà khoa học Thụy Sĩ phát hiện thuốc trầm cảm vortioxetine có thể điều trị ung thư não glioblastoma, với khả năng vượt qua hàng rào máu não và tiêu diệt tế bào bệnh.
Ung thư não glioblastoma là một trong những loại ung thư đáng sợ nhất, với tốc độ phát triển nhanh chóng, có thể giết chết một nửa số bệnh nhân trong vòng một năm. Mới đây, các chuyên gia tìm ra phương pháp điều trị mới, dễ tiếp cận hơn đối với căn bệnh.
Sau khi phân tích tác động của 130 loại thuốc khác nhau lên mô ung thư não, các nhà khoa học Thụy Sĩ phát hiện vortioxetine, loại thuốc trầm cảm ít người biết đến, có hiệu quả trong việc tiêu diệt các tế bào ung thư.
Vortioxetine, còn được gọi là Brintellix, dùng cho người trầm cảm nặng, không đáp ứng với các phương pháp phổ biến khác. Thuốc hoạt động tương tự như các chất ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRI), nhằm tăng serotonin lưu thông - hormone não chịu trách nhiệm về tâm trạng.
Nghiên cứu bổ sung trên chuột mắc bệnh glioblastoma cũng cho thấy thuốc làm chậm sự phát triển và thu nhỏ khối u, hiệu quả cao hơn nếu kết hợp với hóa trị. Điểm khiến đặc biệt hơn các loại thuốc khác là nó có thể vượt qua hàng rào máu não, qua màng ngăn cản các chất xâm nhập vào não.
"Lợi thế của vortioxetine là an toàn và tiết kiệm chi phí. Vì đã được phê duyệt, thuốc không cần phải trải qua quy trình phức tạp và có thể sớm bổ sung vào liệu pháp tiêu chuẩn cho khối u não chết người", giáo sư Michael Weller, đồng tác giả nghiên cứu, chuyên gia thần kinh học tại Bệnh viện Đại học Zurich, cho biết.
Tuy nhiên, ông kêu gọi bệnh nhân không tự ý sử dụng vortioxetine mà không có sự giám sát y tế. Các nhà khoa học chưa biết liệu thuốc có hiệu quả trên người hay không, liều lượng cần thiết để tiêu diệt hoàn toàn khối u là bao nhiêu. Vì vậy, họ cần thực hiện thêm thử nghiệm lâm sàng.
Trong nghiên cứu, các nhà khoa học kết hợp mô ung thư não từ 40 bệnh nhân với 130 loại thuốc. Sau đó, họ sử dụng các hình ảnh quét não và phân tích máy tính để đánh giá mức độ hiệu quả của các thuốc trong việc phá vỡ tế bào ung thư, ngăn chặn khối u phân chia sau khi phát triển.
Họ phát hiện vortioxetine nhanh chóng kích hoạt các phản ứng hóa học, vượt qua hàng rào máu não. Chi phí chỉ khoảng 40 bảng Anh (một triệu đồng) cho một hộp 28 viên, đây là loại thuốc hiệu quả nhất trong nhóm thuốc chống trầm cảm được thử nghiệm để điều trị khối u.
Các chuyên gia đang lên kế hoạch thực hiện hai thử nghiệm tiếp theo, xem liệu thuốc có thu nhỏ khối u đã hóa trị và xạ trị được hay không. Nếu có tác dụng, vortioxetine sẽ là loại thuốc đầu tiên trong nhiều thập kỷ cải thiện việc điều trị ung thư glioblastoma.
"Bất kỳ phát triển khoa học nào đưa chúng ta đến gần hơn với phương pháp điều trị mới cho glioblastoma đều hứa hẹn, vì các hình thức chữa bệnh đã không thay đổi trong nhiều thập kỷ", tiến sĩ Simon Newman, giám đốc khoa học tại The Brain Tumour Charity, nhận xét.
Theo ông Newman, thế giới cần các liệu pháp nhẹ nhàng và hiệu quả hơn để điều trị và chẩn đoán ung thư glioblastoma. Vì vậy, việc phát minh thuốc mới và tái sử dụng các loại thuốc hiện có là bước đi đúng đắn. Tìm ra những thuốc có thể vượt qua hàng rào máu não là thách thức đặc biệt, bởi chúng khan hiếm.
Ung thư não glioblastoma ảnh hưởng đến khoảng 3.000 người Anh và 12.000 người Mỹ mỗi năm. Việc điều trị khá phức tạp, một số bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật trước khi làm hóa trị hay xạ trị. Hình thức chữa bệnh không thay đổi kể từ đầu những năm 2.000.
Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ hướng đến việc loại bỏ càng nhiều tế bào ung thư càng tốt. Sau đó, bệnh nhân tiến hành hóa trị và xạ trị trong khoảng 6 tuần đến khi thuyên giảm. Nếu bệnh nhân không đủ thể lực để làm phẫu thuật, bác sĩ sẽ chỉ cho họ làm xạ trị. Tuy nhiên, khối u thường phát triển nhanh chóng, có thể tăng gấp đôi kích thước trong vòng 7 tuần.
Tiên lượng của bệnh nhân mắc glioblastoma là từ 12 đến 18 tháng, theo Brain Tumour Charity. Chỉ 5% bệnh nhân sống sót sau 5 năm. Căn bệnh đã cướp đi mạng sống của cựu Bộ trưởng Phụ nữ và Bình đẳng Dame Tessa Jowell vào năm 2018, chỉ một năm sau khi bà được chẩn đoán. Tháng 3/2022, ca sĩ Tom Parker của The Wanted cũng qua đời sau 18 tháng chiến đấu với ung thư glioblastoma giai đoạn 4.
