Thủ phạm gây ung thư trực tràng
Di truyền, tiền sử gia đình, chế độ ăn nhiều thịt đỏ, lối sống ít vận động, hút thuốc lá, làm tăng khả năng mắc ung thư trực tràng.
Ung thư trực tràng là tình trạng tế bào trong lớp niêm mạc của trực tràng phát triển không kiểm soát, hình thành khối u ác tính. Đây là loại ung thư phổ biến ở hệ tiêu hóa. BS.CKI Nguyễn Chí Thanh, khoa Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết một số yếu tố dưới đây làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng.
Hội chứng di truyền: Hai hội chứng phổ biến gây ung thư trực tràng là hội chứng Lynch (ung thư trực tràng di truyền không phát sinh polyp - HNPCC) và đa polyp gia đình (FAP). Một số hội chứng ít gặp khác cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng như hội chứng Peutz - Jeghers (PJS) và đa polyp có liên quan đến gene MUTYH (MAP). Các hội chứng này làm thay đổi một số gene trong cơ thể, dẫn đến ung thư. Các hội chứng di truyền này không chỉ liên quan đến ung thư trực tràng mà còn nhiều bệnh ung thư khác.
Tiền sử bệnh bản thân: Người bệnh ung thư đại tràng - trực tràng trước đó, ung thư buồng trứng, có khả năng phát triển ung thư trực tràng cao hơn người bình thường. Người có polyp tuyến, kích thước hơn 1 cm hoặc tế bào của polyp có hình dạng bất thường dưới kính hiển vi, bệnh loét trực tràng, bệnh crohn, dễ tiến triển thành ung thư trực tràng.
Tiền sử gia đình: Người có tiền sử gia đình (cha mẹ, anh chị em ruột) bị ung thư đại tràng - trực tràng cũng thuộc nhóm nguy cơ. Nếu trong gia đình có thành viên từng bị polyp tuyến, khả năng mắc bệnh cũng cao hơn.
Tuổi và giới tính: Tỷ lệ mắc bệnh ung thư trực tràng tăng theo tuổi tác. Bác sĩ Thanh cho biết độ tuổi trung bình được chẩn đoán ung thư trực tràng thường khoảng 50-60 tuổi. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xảy ra ở người trẻ tuổi. Ung thư trực tràng thường gặp ở nam giới hơn nữ giới.
Lối sống ít vận động, thừa cân, béo phì: Hoạt động thể chất không thường xuyên là yếu tố chính dẫn đến thừa cân, béo phì, từ đó làm tăng khả năng phát triển ung thư trực tràng. Bác sĩ Thanh khuyến cáo mọi người tập luyện thể dục thể thao hợp lý, vừa sức để loại bỏ các nguy cơ gây bệnh.
Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhiều thịt đỏ (thịt bò, thịt heo, thịt cừu, gan...), thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt đóng hộp...) dễ mắc ung thư hơn, trong đó có ung thư trực tràng. Bởi thịt đỏ chứa chất heme có khả năng gây ung thư. Chế biến thực phẩm ở nhiệt độ quá cao (chiên, nướng...) tạo ra các chất có hại, làm tăng nguy cơ ung thư.
Hút thuốc, sử dụng rượu bia: Người thường xuyên hút thuốc lá có khả năng mắc ung thư và tử vong cao hơn người không hút thuốc. Uống quá nhiều rượu bia cũng tạo điều kiện cho ung thư trực tràng phát triển. Vừa hút thuốc, vừa uống rượu dễ khiến khối u ác tính hình thành hơn.
Bác sĩ Thanh khuyến nghị mọi người nên ăn uống đa dạng và đầy đủ các nhóm thực phẩm thiết yếu như rau, trái cây, sữa, vitamin, khoáng chất. Tránh thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ nướng, rượu, bia, thuốc lá.... Suy nghĩ tích cực, thay đổi lối sống khoa học, duy trì thói quen tốt và tầm soát ung thư định kỳ góp phần phòng bệnh.
