Sáng mặc áo blouse, tối làm shipper giao đồ ăn
Trung QuốcKhi giao hàng, bác sĩ Jiang Yun luôn đội mũ bảo hiểm, đeo kính râm và khẩu trang màu đen nhưng anh vẫn bị đồng nghiệp nhận ra.
Trong một lần giao hàng đến chính bệnh viện nơi mình làm việc, một nhân viên y tế nhận ra cái tên quen thuộc trên ứng dụng. "Đây có phải bác sĩ Jiang Yun ở khoa anh không?", cô hỏi người đồng nghiệp đứng cạnh. Vị bác sĩ kia chỉ biết nhìn theo bóng lưng tất tả của Jiang Yun và ấp úng: "Vâng, là anh ấy".
Theo Sina, Jiang Yun là bác sĩ điều trị tại một bệnh viện công ở Quảng Tây. Mười năm trước, anh bước chân vào ngành y với niềm tin về một sự nghiệp ổn định. Nhưng giờ đây, niềm tin đó đang bị thử thách nghiêm trọng. Năm 2024, thu nhập hàng tháng của anh dao động quanh mốc 7.000 nhân dân tệ (khoảng 26 triệu đồng). Sang năm 2025, con số này đột ngột lao dốc, chỉ còn 3.000 đến 4.000 nhân dân tệ (khoảng 11-15 triệu đồng) - thấp hơn cả mức lương nội trú anh nhận được một thập kỷ trước.
Thu nhập sụt giảm khiến anh không thể gồng gánh khoản vay mua nhà và xe hơi từ ba năm trước. Tháng 6, Jiang Yun buộc phải khoác lên mình đồng phục của người giao hàng. Anh không đơn độc. Hơn một nửa số bác sĩ trong khoa của anh, kể cả những người ngoài 50 tuổi với chức danh chuyên môn cao, cũng đang làm công việc tương tự để trang trải cuộc sống.
Nguyên nhân sâu xa của cuộc khủng hoảng này đến từ sự sụt giảm số lượng bệnh nhi. Theo dữ liệu, tỷ lệ sinh ở Trung Quốc đã giảm mạnh, từ 13 ca sinh trên 1.000 người vào năm 2017 xuống chỉ còn 6,39 vào năm 2023. Hệ quả là vào tháng 5, khoa của Jiang Yun ghi nhận số bệnh nhân nội trú giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng bệnh nhân ít đi, kết hợp với việc cơ chế chi trả bảo hiểm y tế mới (DRG) cắt giảm định mức thanh toán cho các bệnh thông thường, khiến doanh thu của khoa lao dốc.
Trong khi đó, gánh nặng nợ nần của bệnh viện vẫn còn đó. Khoản nợ gốc gần 100 triệu nhân dân tệ, chủ yếu từ các dự án xây dựng, đè nặng lên mọi khoa phòng trong bối cảnh doanh thu cả năm chỉ đạt 70-80 triệu nhân dân tệ. Áp lực lớn đến mức giám đốc bệnh viện phải chuyển đến làm việc trong một văn phòng không biển tên để tránh bị chủ nợ tìm đến. Để thắt chặt chi tiêu, bệnh viện trì hoãn việc thay thế các thiết bị y tế đã quá hạn sử dụng 2-3 năm, từ bơm tiêm điện, máy theo dõi điện tâm đồ đến lồng ấp sơ sinh, bất chấp rủi ro.
"Nếu không tìm cách kiếm thêm từ bệnh nhân, bác sĩ chúng tôi sẽ không có gì để ăn", một đồng nghiệp của Jiang Yun chua chát nói. Bầu không khí hoang mang bao trùm, đặt ra câu hỏi lớn về tương lai của những người thầy thuốc nhi khoa.
Sau 4 tháng ngược xuôi trên những con đường, Jiang Yun sụt hơn 4,5 kg. Đôi bàn tay anh sạm đi vì nắng gió. Nhưng khi trò chuyện, anh vẫn giữ phong thái của một bác sĩ nhi khoa, giọng nói nhẹ nhàng, ánh mắt điềm tĩnh. "Cầm trên tay cả chục suất ăn cũng giống như chăm sóc cả chục bệnh nhân", anh chia sẻ. "Nó đều là trách nhiệm với cuộc sống của người khác. Tôi luôn tự nhủ phải nhanh, chính xác và tốt nhất có thể".
Công việc ở bệnh viện và trên đường phố đan xen một cách mệt mỏi. Mỗi khi có giờ nghỉ, Jiang Yun lại bật ứng dụng nhận đơn, có tháng hoàn thành hơn 1.500 chuyến. Sáng thăm khám bệnh nhi, chiều anh có thể đang treo 20 ly trà sữa trên tay lái, tối lại trở lại bệnh viện để bắt đầu ca trực đêm kéo dài đến trưa hôm sau. Ngay cả sau khi cơn bão Matmo quét qua, để lại những con đường ngập nước và cây cối đổ nát, anh vẫn lao ra ngoài vì biết rằng "rủi ro càng cao, phần thưởng càng lớn".
Gia đình Jiang Yun là một ví dụ điển hình cho tầng lớp trung lưu đang gặp khó khăn. Trước năm 2025, tổng thu nhập của hai vợ chồng, đều là bác sĩ nhi khoa, đủ để họ tự tin vay 9.000 nhân dân tệ mỗi tháng để trả góp cho căn hộ mua năm 2022. Họ không thể ngờ rằng chỉ vài năm sau, thu nhập sẽ bị cắt giảm gần một nửa. Giờ đây, khoản tiền kiếm thêm 2.000-3.000 nhân dân tệ mỗi tháng từ việc giao hàng giúp họ vừa vặn trang trải các khoản nợ. "Nợ rồi sẽ trả hết, cuộc sống không thể mãi thế này", anh tự động viên.
Sự thu hẹp của hệ thống y tế đang thay đổi cả cách bác sĩ chẩn đoán và điều trị. Lin Wei, một đồng nghiệp của Jiang Yun, cho biết các bác sĩ ngày càng giống kế toán viên hơn. Để tăng doanh thu, bệnh viện khuyến khích các liệu pháp y học cổ truyền có lợi nhuận cao như cứu ngải, nơi chi phí vật tư chỉ 2 nhân dân tệ nhưng phí dịch vụ bệnh viện thu lên tới hơn 30 nhân dân tệ. Áp lực kiếm tiền được trưởng khoa đẩy trực tiếp xuống các bác sĩ.
Nhiều đồng nghiệp của Lin Wei đã bỏ nghề hoặc chuyển sang làm việc tại các phòng y tế trường học. Bản thân anh cũng đang cân nhắc một lối rẽ khác.
Nhưng Jiang Yun không có kế hoạch đó. Rời bỏ ngành y, anh không biết mình sẽ làm gì. Rời bỏ khoa nhi, anh sẽ phải bắt đầu lại từ đầu. "Kẻ mạnh không phàn nàn về hoàn cảnh, họ giải quyết vấn đề", anh nói, giọng quả quyết. "Nếu không thể thay đổi người khác, bạn chỉ có thể thay đổi chính mình. Quy luật sinh tồn của kẻ mạnh đã được thời gian kiểm chứng".
