Mắt hóa 'đồng cỏ khô' ở tuổi 20
TP HCMHùng, kỹ sư công nghệ thông tin 25 tuổi, chưa bao giờ nghĩ đôi mắt của mình lại sớm biến thành một "cánh đồng khô hạn".
Mười tiếng mỗi ngày "dán mắt" vào những dòng code, chàng trai trẻ ở TP HCM ban đầu chỉ cảm thấy vướng víu nhẹ như bụi bay vào mắt. Dần dần, cơn khó chịu leo thang dồn dập với dấu hiệu mắt đỏ ngầu, cộm rát và cay xè đến mức không thể tập trung nhìn vào màn hình. Kết quả chẩn đoán từ BS.CKII Trương Công Minh, Giám đốc điều hành Bệnh viện Mắt Sài Gòn Lê Thị Riêng, cho thấy Hùng bị khô mắt nặng do Hội chứng thị giác máy tính.
"Đôi mắt bệnh nhân không phải bị bụi, mà đang "khát nước" ở mức báo động", bác sĩ nói.
Tương tự, chị Ngân, 27 tuổi, quản lý nhãn hàng, cũng không thoát khỏi "cơn ác mộng" này. Lịch họp online dày đặc từ sáng đến tối khiến người phụ nữ đối mặt với hiện tượng "thị lực chạng vạng". Cứ về chiều, mắt chị như bị phủ một lớp sương mờ, hình ảnh nhòe đi, cảm giác bất lực vì không thể điều khiển được tầm nhìn. Kết quả khám cho thấy chị vừa bị khô mắt nghiêm trọng, vừa chớm lão thị - một dấu hiệu cho thấy đôi mắt đã bị vắt kiệt sức lực quá sớm.
Theo thuật ngữ chuyên môn, tình trạng này được gọi là Hội chứng thị giác máy tính (Computer Vision Syndrome - CVS) hay mỏi mắt kỹ thuật số. Hiệp hội Nhãn khoa Mỹ (AOA) từng đưa ra thống kê đáng báo động khi khoảng 50% đến 90% người làm việc với màn hình máy tính gặp phải ít nhất một triệu chứng của hội chứng này. Tại Việt Nam, số ca thăm khám vì khô mắt, mỏi mắt đang gia tăng, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi lao động từ 20 đến 40.
Nguyên nhân sâu xa của hội chứng nằm ở sự thay đổi sinh lý tự nhiên khi con người tương tác với máy móc. Bình thường, mắt người chớp khoảng 15-20 lần mỗi phút để tráng một lớp nước mắt mỏng bảo vệ nhãn cầu. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng khi tập trung cao độ vào màn hình kỹ thuật số, tần suất chớp mắt giảm xuống chỉ còn một nửa, thậm chí 1/3. Việc mắt mở quá lâu khiến nước mắt bay hơi nhanh chóng, dẫn đến bề mặt nhãn cầu bị khô, thô ráp và dễ tổn thương. Thêm vào đó, ánh sáng xanh (blue light) từ các thiết bị điện tử có bước sóng ngắn, mang năng lượng cao, đi sâu vào mắt gây mỏi điều tiết và tiềm ẩn nguy cơ tổn thương võng mạc lâu dài.
Vấn đề không chỉ dừng lại ở đôi mắt. CVS là một tập hợp các triệu chứng phức tạp bao gồm cả các vấn đề ngoại nhãn và cơ xương khớp. Ngoài cảm giác nóng rát, chảy nước mắt sống hay nhìn đôi, người bệnh còn phải chịu đựng những cơn đau đầu, cứng cổ và đau vai gáy do sai tư thế ngồi hoặc đặt máy tính không đúng tầm nhìn. Bác sĩ Minh cảnh báo nếu không can thiệp kịp thời, tình trạng khô mắt mạn tính sẽ gây kích ứng liên tục, viêm nhiễm và suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống.
Để "giải cứu" đôi mắt, các chuyên gia nhãn khoa toàn cầu khuyến nghị quy tắc "20-20-20": cứ 20 phút làm việc, hãy cho mắt nghỉ 20 giây và nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét). Đây là khoảng thời gian vàng để cơ mắt được thư giãn và tái tạo sức bền. Bên cạnh đó, tư thế làm việc đóng vai trò tối quan trọng. Màn hình nên được đặt cách mắt 50-70 cm và thấp hơn tầm mắt khoảng 10-15 độ. Góc nhìn hơi xuống này giúp mi mắt khép hờ, giảm diện tích bề mặt nhãn cầu tiếp xúc với không khí, từ đó hạn chế sự bay hơi của nước mắt.
Trường hợp mắc hội chứng CVS, cần sử dụng nước mắt nhân tạo, ưu tiên loại không có chất bảo quản, theo chỉ định của bác sĩ để cấp ẩm cho mắt. Chườm ấm giúp mắt đỡ mỏi, đỡ khô và cải thiện tuyến dầu mí mắt. Nếu có tình trạng viêm nhiễm đi kèm, bác sĩ sẽ kê thêm thuốc kháng viêm.
CVS là hội chứng có thể tái phát, do đó, người bệnh cần chăm sóc mắt theo chế độ trên, kiểm tra mắt định kì 6 tháng đến 1 năm/lần và tái khám ngay khi có triệu chứng.
Mỹ Ý
