Huyết áp cao - thủ phạm âm thầm gây đột quỵ
Huyết áp cao là nguyên nhân gây đột quỵ nhồi máu não và xuất huyết não, chiếm khoảng 80% trường hợp song diễn biến âm thầm, khó kiểm soát.
Ngày 25/7, TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức, Trưởng Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết thông tin trên, thêm rằng trong khoảng 200.000 người Việt được báo cáo bị đột quỵ mới mỗi năm thì có gần 156.000 trường hợp do tăng huyết áp. Khoảng 12 triệu người bệnh tăng huyết áp, cứ 5 người trưởng thành có một người gặp tình trạng này. Huyết áp tăng thêm 20 mmHg so với mức tiêu chuẩn thì nguy cơ đột quỵ có thể tăng lên gấp đôi.
Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành động mạch khi tim bơm máu vào động mạch, giúp vận chuyển máu đi khắp cơ thể. Mức huyết áp trong giới hạn sinh lý bình thường khoảng 120/80 mmHg, có thể dao động từ 90/60 mmgH đến 129/84 mmHg. Chỉ số huyết áp càng cao, mức độ nguy hiểm càng lớn.
"Người bị tăng huyết áp có nguy cơ đột quỵ cao hơn bình thường", bác sĩ Minh Đức nói, thêm rằng hầu hết người bị đột quỵ lần đầu đều có tình trạng tăng huyết áp.
Tăng huyết áp được gọi là "kẻ giết người thầm lặng" vì ít hoặc không gây ra triệu chứng đáng chú ý. Bệnh không chỉ gây đột quỵ mà còn dẫn đến nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, tử vong.
Tăng huyết áp có thể gây ra cả hai loại đột quỵ nhồi máu não và xuất huyết não. Bác sĩ Minh Đức giải thích huyết áp cao làm lực máu đẩy vào thành động mạch lớn, lâu ngày gây yếu, xơ vữa động mạch. Theo thời gian, một số phần của thành động mạch phình ra rồi vỡ hoặc viêm, hẹp, tắc nghẽn. Các mảng xơ vữa, chất béo trong máu có thể trôi đến vị trí hẹp, hình thành cục máu đông làm tắc mạch. Tình trạng này xảy ra ở não dẫn đến đột quỵ nhồi máu não khiến tế bào não chết hàng loạt.
Huyết áp cao tạo áp lực lớn lên thành mạch cũng khiến mạch máu như một hệ thống ống nước dễ vỡ, gây đột quỵ xuất huyết não. Lượng máu chảy ra hình thành khối máu tụ trong não, tăng phản ứng viêm và sinh độc chất, hủy hoại não nhanh chóng.
Bên cạnh tăng huyết áp không rõ nguyên nhân, người bệnh có nguy cơ mắc bệnh do thói quen ăn nhiều muối, hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu, béo phì, rối loạn lipid máu, mắc bệnh đái tháo đường. Áp lực, căng thẳng, lo âu quá mức, lười vận động cũng thúc đẩy tình trạng này.
Để ngăn ngừa đột quỵ, bác sĩ Minh Đức khuyến cáo người bệnh nên giữ chỉ số huyết áp khoảng 120/80 mmHg, đo huyết áp đều đặn. Nếu kết quả đo huyết áp ở mức an toàn, người bệnh cần duy trì thói quen ăn uống, tập luyện và nghỉ ngơi khoa học. Tăng cường rau củ quả, giảm lượng muối ăn. Tránh các loại thịt nguội, bỏ rượu bia, không hút thuốc lá. Hạn chế thực phẩm đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn. Tập thể dục vừa phải như đi bộ 30 phút mỗi ngày. Người bệnh thừa cân nên giảm số cân thừa và duy trì chỉ số BMI khỏe mạnh.
Nếu kết quả đo có dấu hiệu tăng huyết áp, dù là tiền tăng huyết áp (130-139/85-89 mmHg, thường không có triệu chứng cụ thể), người bệnh nên đến bệnh viện kiểm tra, đánh giá định kỳ để sớm có biện pháp điều trị. Bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh cách đo huyết áp thường xuyên tại nhà. Trường hợp gia đình có tiền sử tăng huyết áp, các thành viên trong nhà cần kiểm tra huyết áp thường xuyên.
Ngoài tăng huyết áp, người bệnh nên kiểm soát thêm các yếu tố nguy cơ như bệnh đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rối loạn đông máu hay các vấn đề về tim... nhằm tầm soát đột quỵ. Thực hiện tầm soát theo chỉ định của bác sĩ để tìm những tổn thương thầm lặng hoặc túi phình, dị dạng bất thường ở mạch máu não thông qua chụp CT, MRI. Khám sức khỏe, tầm soát đột quỵ định kỳ giúp đánh giá bao quát nguy cơ có thể dẫn đến đột quỵ, chủ động phòng tránh bệnh hiệu quả.
"Người đã đột quỵ do tăng huyết áp cần theo dõi tình trạng sức khỏe chặt chẽ để tránh tái phát bệnh", bác sĩ Minh Đức nói.
