8 bệnh thường gặp ở thực quản
Các bệnh thường xảy ra ở thực quản như trào ngược dạ dày, giãn tĩnh mạch thực quản, viêm thực quản, co thắt tâm vị.
Thực quản là phần quan trọng của hệ thống tiêu hóa, dạng ống rỗng, dài khoảng 25 cm, nằm sau khí quản, tim và phía trước cột sống. Cấu trúc này là phần tiếp nối của hầu ở cổ, kéo dài xuống ngực, chui qua cơ hoành và kết thúc tại tâm vị - phần đầu tiên của dạ dày. Thành thực quản có cấu tạo gồm ba lớp là niêm mạc, lớp dưới niêm mạc và cơ (từ trong ra ngoài).
TS.BS Phạm Hữu Tùng, Phó giám đốc Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết thực quản rất dễ tổn thương, gây ra một số bệnh phổ biến dưới đây.
Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh thường gặp nhất, xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới mở ra bất thường, tạo điều kiện cho axit dạ dày, dịch tiêu hóa chảy ngược vào thực quản, gây viêm, ợ nóng và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác.
Co thắt tâm vị là dạng rối loạn chức năng phổ biến. Tình trạng này xảy ra khi thực quản không thể đẩy thức ăn xuống dạ dày (bất thường nhu động thân thực quản), cơ vòng dưới thực quản không mở ra hoàn toàn (tăng áp lực cơ vòng dưới) làm ứ đọng thức ăn tại thực quản.
Túi thừa thực quản hình thành dưới dạng túi, nhô ra khỏi giới hạn bình thường của thực quản, chủ yếu xuất hiện tại những vị trí nối giữa thực quản với các cấu trúc khác hoặc điểm yếu của thành thực quản. Túi thừa thực quản kích thước nhỏ cũng gây ra triệu chứng nhưng ít. Túi thừa kích thước lớn có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại.
Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng các tĩnh mạch dưới niêm mạc thực quản giãn lớn - biểu hiện của tăng áp lực tĩnh mạch cửa (thường là hậu quả của xơ gan). Các búi giãn tĩnh mạch thực quản có thể vỡ, gây xuất huyết, là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Viêm thực quản xảy ra ở niêm mạc thực quản, chủ yếu do trào ngược axit dạ dày, nôn mửa, nhiễm trùng, tác dụng của thuốc, xạ trị...
Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan là tình trạng thâm nhiễm của bạch cầu ái toan, tức tế bào bạch cầu được sản xuất từ tủy, lưu lại trong máu một vài giờ rồi di chuyển đến và tồn tại trong các mô khoảng vài ngày. Nguyên nhân có thể do dị ứng thức ăn, cơ địa, có tiền sử dị ứng...
Barrett thực quản xảy ra chủ yếu do viêm thực quản trào ngược mạn tính. Đây là tình trạng niêm mạc biểu mô vảy của thực quản chuyển dần thành biểu mô trụ (những tế bào biểu mô hình trụ, xếp thành một lớp, tương đồng với tế bào ở niêm mạc dạ dày), tăng nguy cơ diễn tiến thành ung thư thực quản.
Ung thư thực quản là bệnh nguy hiểm, xảy ra khi các tế bào của thực quản phát triển bất thường không kiểm soát. Hai dạng ung thư thường gặp là ung thư biểu mô tế bào gai (còn gọi là tế bào vảy), chủ yếu hình thành ở đoạn trên và giữa thực quản; ung thư biểu mô tế bào tuyến hình thành ở đoạn dưới thực quản.
Tùy thuộc vào từng bệnh, nguyên nhân và mức độ tổn thương, bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Một số tình trạng có thể kiểm soát hiệu quả bằng điều trị nội khoa, kết hợp thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng. Các trường hợp nghiêm trọng hơn có thể cần can thiệp thủ thuật, phẫu thuật.
Bác sĩ Tùng lưu ý các bệnh thực quản đều đáng lo ngại. Mỗi người nên chủ động phòng ngừa bằng cách bỏ hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, điều trị dứt điểm bệnh trào ngược dạ dày thực quản, duy trì cân nặng ổn định và xây dựng chế độ ăn uống khoa học như ăn nhiều rau củ quả.
